· odeszli od nas †

Listopad – każdego roku – przywołuje pamięć o tych, którzy odeszli od nas na zawsze

Zatrzymujemy się w codziennej gonitwie aby oddać się chwili refleksji o tych, którzy zostawili w naszych sercach i w naszej pamięci swój niezatarty ślad. Dzisiaj w tym miejscu nasze myśli wracają do tych, których życiowe drogi, tak często różne, spotkały się przeszło trzydzieści lat temu w jednym punkcie zwanym Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża.

Chociaż przychodzili z tak różnych miejsc i życiowych okoliczności to jednak nie było w tym przypadku. Przyczyną była zazwyczaj ta sama wrażliwość na ludzką krzywdę i niemożność bezczynnego stania z boku.

Dzisiaj coraz częściej brakuje wśród nas zarówno tych , których nazwiska rozpoznają niemal wszyscy jak i tych zupełnie nieznanych. Jedni i drudzy mieli zostać zapomniani i wyrzuceni z kart naszej najnowszej historii.

Pośród tych wyrzucanych bezlitośnie na śmietnik historii są nasi przyjaciele, którzy w czasie kiedy wielu z nas nie mogło przełamać strachu czy znaleźć w sobie światła nadziei, poświęcali czas, wysiłek i często dużo więcej aby nas zarazić swą wiarą w lepsze jutro.

Dzisiaj w ich imieniu zwracamy się do wszystkich przyjaciół Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża o kilka chwil refleksji i zadumy, o jedno spojrzenie na ich twarze i być może światełko świecy.

Nie szukali sławy i nagród.
Za swą postawę otrzymywali często gorycz poniżenia.
Odeszli z naszego życia. Nie pozwólmy by odeszli z naszej pamięci.

Lech Zborowski

* * *

ANDRZEJ BUTKIEWICZ

Urodzony 30 czerwca 1955 w Nidzicy. Zmarł 7 marca 2008 w Norton k. Bostonu w USA. Już w latach siedemdziesiątych był sygnatariuszem oświadczeń i komunikatów Studenckiego Komitetu Solidarności. Od 1978 działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Drukarz i kolporter niezależnych wydawnictw. Uczestnik manifestacji rocznicowych 11 listopada, Grudnia ’70, Konstytucji 3 maja. Brał udział w akcjach obrony prześladowanych. Jego mieszkanie było punktem kontaktowym WZZW. W sierpniu 1980 organizator słynnej „Wolnej drukarni” w Stoczni Gdyńskiej. Po zakończeniu strajku współorganizator, a następnie kierownik drukarni MKZ Solidarność w Gdańsku. 13 grudnia 1981 internowany w obozie w Strzebielinku koło Wejherowa. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).

* * *

LECH KACZYŃSKI

Urodzony 18 czerwca 1949 w Warszawie. Zginał 10 kwietnia 2010 pod Smoleńskiem. W 1976 zbierał pieniądze na pomoc represjonowanym robotnikom po wydarzeniach czerwca w Radomiu i Ursusie. Od 1977 współpracownik Biura Interwencji KOR. Następnie działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, gdzie prowadził wykłady i szkolenia dla robotników z prawa pracy i historii. Kolporter „Robotnika Wybrzeża”, „Robotnika” i „Biuletynu Informacyjnego KSS KOR”. W sierpniu 1980 uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej jako doradca MKS. W Solidarności m.in. szef Biura Interwencyjnego, członek ZR Gdańsk i delegat na I KZD. 13 grudnia 1981 internowany w obozie w Strzebielinku koło Wejherowa. Od 2000 pełnił m.in. funkcje ministra sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Był posłem na sejm, a następnie prezydentem Warszawy. W 2005 wybrany został na urząd prezydenta RP. Odznaczony Orderem Orła Białego (2005), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005) oraz najwyższymi odznaczeniami Gruzji, Ukrainy, Słowacji i Czech.

* * *

STANISŁAW KOWALSKI

Urodzony 6 sierpnia 1938 w Chojnicach. Zmarł 20 stycznia 1987 w Gdańsku. Od 1978 współpracownik Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Doktor elektroniki Politechniki Gdańskiej. W 1980 wiceprzewodniczący KZ Solidarności Politechniki Gdańskiej. Założyciel, redaktor, kolporter Serwisu Informacyjnego „Solidarność” na tej uczelni. Po 13 grudnia kontynuował wydawanie „Serwisu Informacyjnego ”. Współpracownik pisma „Poza Układem”, a następnie redaktor biuletynu „Solidarność Walcząca Oddział Trójmiasto”. Kilkakrotnie aresztowany. W roku 1982 skazany na 1 rok i 6 miesięcy więzienia. W 1985 ponownie skazany, tym razem na 1 rok więzienia z zawieszeniem na 3 lata. Po aresztowaniu Andrzeja Gwiazdy w grudniu 1984 organizator i prowadzący modlitwy w intencji uwolnienia więźniów politycznych. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).

* * *

MARIAN PIEKARSKI

Urodzony 15-go grudnia 1951 roku w Chełmnie. Zmarł 28 sierpnia 2007 roku w Walnut Creek, w Kalifornii. Od roku 1979 był działaczem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. W swoim prywatnym mieszkaniu w Tczewie drukuje pismo „Robotnik Wybrzeża” i inne wydawnictwa podziemne. W Sierpniu 1980 organizuje strajk w Fabryce Urządzeń Okrętowych „Techmet” w Pruszczu Gdańskim. Jako przewodniczący Komitetu Strajkowego reprezentuje „Techmet” (legitymacja nr 0010) w Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Zostaje wybrany przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” i członkiem Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ “S”. Rezygnuje z członkostwa w ZR po listopadowych „czystkach” Wałęsy. Zostaje wybrany delegatem na I Krajowy Zjazd NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. W stanie wojennym zostaje internowany w więzieniu w Iławie i później w Kwidzynie. W 1982 emigruje do Kalifornii USA.

* * *

ALINA PIEŃKOWSKA

Urodzona 12 stycznia 1952 w Gdansku. Zmarła 17 października 2002 w Gdańsku. Od 1978 działaczka Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Kolporterka ulotek i wydawnictw niezależnych, współorganizatorka działalności samokształceniowej. Członek redakcji „Robotnika Wybrzeża”. 14 sierpnia 1980 przekazała do Radia Wolna Europa wiadomość o strajku i pierwsze postulaty strajkujących. Członek Prezydium MKS w Stoczni Gdańskiej. Współredagowała 21 postulatów. Autorka postulatu dotyczącego służby zdrowia. Wraz z Anną Walentynowicz zatrzymała opuszczających stocznię robotników po tym jak Lech Wałęsa ogłosił zakończenie strajku. Spowodowała tym samym kontynuowanie protestu jako strajku solidarnościowego z innymi zakładami. W Solidarności członek Prezydium MKZ Gdańsk. Od jesieni 1980 przewodnicząca Krajowej Sekcji Zdrowia Solidarności. Członek Prezydium Zarządu Regionu. 13 grudnia 1981 internowana w Strzebielinku następnie Gdańsku, Bydgoszczy – Fordonie i Gołdapi. Odznaczona pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2006).

* * *

MARYLA PŁOŃSKA

Urodzona 19 sierpnia 1957 w Gdańsku. Zmarła 30 listopada 2011 w Gdańsku. Niezłomna działaczka trójmiejskiego ruchu antykomunistycznego, którą wymazano z kart polskiej historii. Od początku związana z kręgiem WZZ-etowskim, a szczególnie z Joanną i Andrzejem Gwiazdami. To właśnie Maria Maryla Płońska przemawiała w imieniu WZZ podczas manifestacji upamiętniającej masakrę Grudnia ‘70 przed bramą Stoczni Gdańskiej im. Lenina w grudniu 1979r. Na początku 1980 r. otwarcie domagała się wyjaśnienia okoliczności tragicznej śmierci działacza WZZ Tadeusza Szczepańskiego, którego nagie ciało wyłowiono z kanału Na Stępce w Gdańsku z nogami obciętymi na wysokości kolan. W związku z tym w dniu pogrzebu Szczepańskiego (ale też wcześniej) została zatrzymana przez SB. W sierpniu 1980 r. była sygnatariuszką oświadczenia Komitetu Założycielskiego WZZ Wybrzeża i redakcji „Robotnika Wybrzeża” w obronie zwolnionej z pracy w stoczni Anny Walentynowicz. Kiedy Lech Wałęsa 16 sierpnia 1980 r. zakończył strajk w Stoczni Gdańskiej wzięła udział w ratowaniu protestu. Zaraz po strajku Wałęsa kazał wyrzucić ją z siedziby Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”. W latach 1978–1982 była rozpracowywana operacyjnie przez gdańską SB w ramach spraw operacyjnego rozpracowania krypt. „Godot” i „Maszynistka”. Wielokrotnie zatrzymywana i represjonowana przez bezpiekę. Nigdy nie uległa. Pozostała wierna Testamentowi Polski Niepodległej, ideałom Sierpnia ’80 i pierwszej „Solidarności”. Poza grupą przyjaciół z WZZ nikt o niej nie chce pamiętać …

* * *

KAZIMIERZ SZOŁOCH

Urodzony 8 kwietnia 1932 w Raciborowicach koło Hrubieszowa. Zmarł 10 marca 2009 w Gdańsku. W grudniu 1970 jeden z przywódców strajku w Stoczni Gdańskiej. Po grudniu prześladowany przez bezpiekę. Zwalniany z pracy. Kilkakrotnie uciekał obławie urządzanej przez SB. W listopadzie 1971 złożył w siedzibie KC PZPR w Warszawie protest przeciwko prześladowaniom na ręce I sekretarza Edwarda Gierka. Pozbawiany pracy, ponad rok pozostawał bez możliwości zarobku. Zmuszony do opuszczenia województwa gdańskiego. Od 1975 na rencie inwalidzkiej z powodu choroby zawodowej. Od 1978 działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i ROPCiO. Współpracownik KSS KOR i KPN. Kolporter niezależnych wydawnictw. W jego domu odbywały się spotkania konspiracyjne m.in. wykłady Lecha Kaczyńskiego. 18 grudnia 1978 przemawiał pod brama nr 2 Stoczni Gdańskiej w czasie obchodów rocznicy grudnia ’70. Po strajku sierpniowym w Stoczni Gdańskiej działacz Solidarności. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007)

* * *

TADEUSZ SZCZEPANSKI

Urodzony 28 lutego 1960. Zginał 16 stycznia 1980 w Gdańsku. Od 1979 działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Był częścią grupy Stogów kolportującej ulotki i oświadczenia. Brał udział w przygotowaniach obchodów rocznicy Grudnia ’70. Dostarczył sprzęt nagłaśniający. Składał wieniec pod bramą nr. 2. Był też członkiem Komisji Robotniczej w Elektromontażu w Gdańsku. Najprawdopodobniej zamordowany przez bezpiekę. Jego ciało wyłowiono z Motławy w marcu 1980. Okoliczności jego śmierci nigdy nie zostały oficjalnie wyjaśnione. SB (i to na poziomie MSW) całkowicie kierowała śledztwem, forsując wersję o tragicznym wypadku. Mimo wielkiego wysiłku ze strony SB włożonego w zafałszowanie faktów związanych ze śmiercią zaledwie dwudziestoletniego Tadeusza jest niemal oczywiste, że stał się on ofiarą bestialstwa bezpieki.

* * *

ANNA WALENTYNOWICZ

Urodzona 15 sierpnia 1929 w Równem na Wołyniu. Zginęła 10 kwietnia 2010 koło Smoleńska. Uczestniczka strajku w grudniu 1970 w Stoczni Gdańskiej jak i demonstracji na ulicach Gdańska. Od 1978 działaczka Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Członek redakcji „ Robotnika Wybrzeża ” W jej mieszkaniu odbywały się związkowe spotkania jak i kursy samokształceniowe. Wielokrotnie represjonowana. W 1981 roku SB podjęło próbę jej otrucia. Jej zwolnienie z pracy w roku 1980 stało się przyczyną rozpoczęcia sierpniowego strajku. Była aktywną uczestniczką strajku w Stoczni Gdańskiej. 16 sierpnia wraz z Aliną Pieńkowską zatrzymała wychodzących ze stoczni robotników i wezwała do kontynuacji strajku . Członek Prezydium KZ w Stoczni Gdańskiej, a następnie Prezydium MKZ. Cale lata zaciekle zwalczana zarówno przez bezpiekę jak i grupę Lecha Wałęsy. Po ogłoszeniu stanu wojennego współorganizatorka strajku w SG, następnie internowana w Bydgoszczy – Fordonie i Gołdapi. Wielokrotnie aresztowana i skazana na 1 rok i 3 miesiące więzienia w zawieszeniu. Odznaczona Medalem Wolności Trumana – Reagana (2005) jak również Orderem Orła Białego (2006).

* * *

TADEUSZ KAZIMIERZ ŻABCZYŃSKI

Urodzony 30 marca 1954 w Gdańsku, ukończył SP nr 11 w Gdańsku (1969). Od 1973 zarobkował głównie „na czarno”. 1978-1980 działacz WZZ Wybrzeża, w grupie z gdańskiej dzielnicy Stogi (wraz z Lechem Wałęsą, Leonem Stobieckim, Józefem Drogoniem, Sylwestrem Niezgodą); kolporter wydawnictw KSS KOR, WZZ w Gdańsku, Gdyni, Tczewie, Słupsku; uczestnik spotkań samokształceniowych (organizowanych m.in. w mieszkaniu Anny Walentynowicz), uczestnik niezależnych obchodów Grudnia ’70, 11 Listopada, 3 Maja. W I 1980 2 razy zniszczył (z S. Niezgodą) tablicę propagandową PZPR przy Elektromontażu w Gdańsku; zamalowywał tablice propagandowo-wyborcze przed wyborami do Sejmu PRL. 13 VIII 1980 drukował ulotki informujące o zwolnieniu Anny Walentynowicz z pracy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i wzywające do jej obrony, 14 VIII 1980 (z S. Niezgodą) rozrzucał ulotki przed III bramą SG, 14-31 VIII 1980 uczestnik strajku w SG, drukarz w strajkowej drukarni. Od IX 1980 w „S”; od XII 1980 drukarz w gdańskim MKZ, następnie w ZR. 13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Strzebielinku k. Wejherowa, zwolniony 24 VII 1982; po wyjściu nieustannie inwigilowany przez SB, nie podjął działalności podziemnej. 1985-1987 zatrudniony w Spółdzielni Pracy Izobit w Gdańsku, 1987-1989 w Zakładzie Remontowo-Budowlanym im. Stanisława Staszica tamże, w 1989 w Zakładach Robót Hydrotechnicznych i Usług Remontowo-Budowlanych Hydrobud, 1995-1996 w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym Enerpol, w 1998 w Agencji Ergo w Gdyni. Od 2006 bez zatrudnienia, inwalida bez prawa do renty ani emerytury.

* * *

MAREK ZBOROWSKI

Urodzony 19 grudnia 1954 w Zielonej Gorze. Zmarł 4 maja 1982 we Wiedniu. Od 1979 działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Mimo codziennych zmagań z poważną wadą serca należał do niezwykle aktywnych działaczy. Uczestnik większości akcji ulotkowych jako kolporter niezależnych ulotek i oświadczeń. Uczestnik spotkań samokształceniowych jak i manifestacji rocznicowych 11 listopada, Grudnia ’70, Konstytucji 3 maja. Był częścią tzw. grupy Jana Karandzieja. Autor tekstów w prasie niezależnej m.in. krytyki zagłuszania audycji Radia Wolna Europa. Był pomysłodawcą wielu działań WZZW. Jako jedna z niewielu osób wtajemniczonych w plany strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu ’80 brał bezpośredni udział w jego przygotowaniu. W czasie strajku spełniał rolę łącznika, kuriera pomiędzy strajkującymi działaczami Wolnych Związków w Trójmieście. W czasie Solidarności wspiera WZZtowskich przyjaciół w MKZ Gdańsk. Na krótko przed stanem wojennym wyjeżdża do Austrii w poszukiwaniu możliwości leczenia wady serca. Przetrzymany w nocy kilka godzin na mrozie przez służbę graniczną, której funkcjonariusze odmówili mu możliwości schronienia się w środku ich pomieszczenia, zapada na zapalenie płuc. Mimo długotrwałych prób leczenia w szpitalu we Wiedniu umiera w maju 1982 w wyniku powikłań po głębokim zapaleniu płuc.

* * *